Co warto zwiedzić w Kwidzynie?

Miasto dla miłośników historii

Patrząc na Kwidzyn pod kątem zabytkowym oraz historycznym nie sposób nie stwierdzić, że nasze miasto jest miejscem bardzo interesującym dla każdego miłośnika historii oraz zabytków. Przez wiele wieków Kwidzyn był bardzo ważnym ośrodkiem miejskim na Pomorzu. Miasto stanowiło przedmiot walk religijnych i politycznych. Kojarzy się wielu z Zakonem Krzyżackim, co ma wprawdzie swoje uzasadnienie historyczne, ale większe znaczenie dla miasta w średniowieczu miały inne instytucje kościelne. Jeżeli ktoś planuje przyjechać do Kwidzyna to powinien zaplanować sobie wiele godzin zwiedzenia, gdyż na pewno przemierzenie całego kwidzyńskiego szlaku turystycznego pochłonie bardzo dużo czasu.

Musisz to zobaczyć! Zespół katedralno-zamkowy

Największym zabytkiem Kwidzyna, który robi największe wrażenie na przyjezdnych jest zespół katedralno-zamkowy. Wielu ludzi utożsamia twórców tej budowli z rycerzami Zakonu Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Prawdą jest, że kompleks przez znaczną część czasu był wykorzystywany przez Zakon. Jednakże budynek ufundowała diecezja pomezańska, która istniała w latach 1243-1525. Była to jedna z diecezji pruskich. Ordynowała była przez biskupów katolickich, nominowanych przez papieża, jak w przypadku wszelkich innych diecezji katolickich. Diecezje pruskie powstawały na terenie Prus, zajmowanych przez Krzyżaków. Można więc powiedzieć, że diecezja pomezańska służyła w ramach Państwa Zakonnego, ale nie była podległa rycerzom-zakonnikom. Kompleks zamkowo-katedralny w Kwidzynie powstał w połowie XIV wieku. Jak sama nazwa wskazuje w skład budynków wchodzi katedra oraz zamek.

Skąd to podobieństwo do zamków krzyżackich?

Jak już sobie powiedzieliśmy kompleks zamkowo-katedralny nie był budowany przez Krzyżaków. Za wykonanie prac budowlanych odpowiedzialny był Kościół katolicki. Skąd zatem wyraźne podobieństwo do zamków zakonnych? Są dwa możliwe wyjaśnienia. Pierwsze jest takie, że skoro budowla powstawała na terenie Państwa zakonnego, to diecezja pomezańska chciała, aby wszystko było w jednolitym stylu architektonicznym. Chodziłoby więc o kwestie estetyczne oraz zachowanie jedności z Zakonem. Drugie wyjaśnienie to takie, że przy budowie kompleksu pracował architekt, który już wcześniej tworzył któreś z krzyżackich zamków.

Krótka historia kompleksu

Rzeczą bardzo ciekawą był sam pomysł budowy połączenia zamku i katedry. Takie kompleksu były rzadko spotykane i dziś trudno znaleźć w Polsce coś podobnego do tego kwidzyńskiego zabytku. Zamek pełnił oczywiście funkcje obronne, natomiast katedra św. Jana Ewangelisty była religijnym centrum diecezji pomezańskiej. Odbywały się tu uroczystości, obchodzono w niej święta katolickie, biskupi i księża odprawiali msze w katedrze. W trakcie wojen polsko-krzyżackich, zwłaszcza w XV wieku zamek ulegał uszkodzeniom. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej, na mocy drugiego pokoju toruńskiego zamek przypadł na własność zakonowi krzyżackiemu. W 1525 roku po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego diecezja pomezańska została zlikwidowana, a na jej miejsce powstała diecezja protestancka.

Od 1551 roku zamek pełnił funkcję rezydencji oraz siedziby urzędników. W ciągu wielu lat na zamku gościły znane osobistości, w tym na przykład car Rosji Piotr I, który zawitał tutaj w 1709 roku. Od 1728 roku w zamku mieścił się magazyn oraz garnizon wojskowy. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku zamek zaczął służyć jako siedziba sądu i pełnił tę funkcję aż do 1935 roku. Od 1936 roku mieściła się w zamku szkoła Hitlerjugend, a w 1949 roku kompleks przejęło Ministerstwo Kultury i sztuki.

Co można zobaczyć w kompleksie?

Jeśli zdecydujemy się na zwiedzanie samego zamku, to na uwagę na pewno zasługuje komnata, która pełniła funkcję kancelarii diecezji pomezańskiej. W tym pomieszczeniu możemy podziwiać wystrój z epoki. W zamku znajdują się także elementy polichromii, a także piękne piece kaflowe. Ciekawostką są tabliczki, pochodzące z okresu, kiedy zamek był siedzibą sądu. Możemy na nich przeczytać oznaczenia poszczególnych pomieszczeń oraz zakazy (np. zakaz palenia).

Obecnie w zamku mieści się siedziba Muzeum Regionalnego. Organizuje ono bardzo ciekawe wystawy, na przykład wystawę sztuki i kultury ludowej Dolnego Powiśla. Niekiedy możemy w Muzeum zobaczyć coś nietypowego. Będzie to chociażby wystawa artystycznie wyrobionego szkła z PRL-u. Poza tym nie brakuje tutaj artefaktów i przedmiotów ze średniowiecza – w tym narzędzi tortur. Oprócz wystaw historycznych, kulturowych i artystycznych Muzeum oferuje także wystawy przyrodnicze. Wystawy te związane są z owadami, ptakami oraz ssakami.

Na uwagę na pewno zasługuje zamkowe gdanisko. Cóż to takiego? Jest to osobna wieża, do której prowadzi długi korytarz. Pełniła ona funkcję toalety oraz była ostatnim punktem obrony. Odchody i mocz wylatywały do przyramkowej fosy. W przypadku długotrwałego i uporczywego szturmu, kiedy to atakujący zdobyliby inne części zamku, obrońcy mogli schronić się w gdanisku i jeszcze przez długi czas byliby zdolni odpierać ataki wroga. To, co wzbudza wśród turystów bodaj największe zainteresowanie to rozmiary gdaniska. Gdaniska były standardem w tamtych czasach i wciąż w wielu zamkach zachowanych do dzisiaj możemy zwiedzać gdaniska. Jednakże żadne z nich – nawet to w Zamku w Malborku – nie jest tak duże jak to kwidzyńskie. Nasze gdanisko mierzy sobie bowiem aż 25 metrów. Z zamku do gdaniska prowadzi korytarz o długości 54 metrów. Zatem mieszkańcy zamku musieli przebyć dość długą drogę, aby móc załatwić swoje fizjologiczne sprawy.

Jeżeli chodzi o konkatedrę to musimy zacząć od rzeczy przykrej. Mianowicie brakuje w niej oświetlenia. Jeśli więc ktoś zdecydowałby się na zwiedzanie katedry późniejszą porą – zwłaszcza jesienią i zimą – to niestety nie zobaczy za wiele. Jednakże w świetle dnia jak najbardziej warto zdecydować się na zwiedzanie katedry z przewodnikiem. Jest tam bardzo wiele polichromii, które przedstawiają historie biblijne. Dla zwiedzających dostępna jest także krypta Wielkich Mistrzów. Choć główną nekropolią Wielkich Mistrzów zawsze była kaplica św. Anny na Zamku w Malborku, to jednak paru z nich spoczęło w siedzibie diecezji pomezańskiej. Są to trzej mistrzowie: Werner von Orseln, Ludolf Konig von Wattzau oraz Henryk von Plauen.

Co jeszcze warto zwiedzić w Kwidzynie?

Kwidzyn to nie tylko kompleks zamkowo-katedralny. Jak już wspomnieliśmy turyści znajdą w Kwidzynie wiele ciekawych miejsc dla siebie. Co zatem jeszcze warto zobaczyć w naszym mieście?

Pałac Fermora

Budynek ten powstał w okresie wojny siedmioletniej, w latach 1758-1762. Początkowo stanowił on siedzibę generała Wilhelma Fermora – stąd nazwa. Po pierwszym rozbiorze polski w 1772 roku budynek stał się administracyjną siedzibą prowincji Prusy Zachodnie. W pałacu władze ulokowały także Sąd Nadworny i Krajowy. Potem urzędowała tutaj Regencja Kwidzyńska. Władze pruskie wiele razy rozbudowywały pałac, dzięki czemu obecnie posiada on trzy kondygnacje. Od 1959 roku pałac służy jako budynek Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pałac Fermora posiada bardzo piękną fasadę. Są to rzeźby, które symbolizują władzę, sztuki piękne, literaturę, rzemiosła oraz różne zawody. W 2019 roku dzięki dotacji ze środków Unii Europejskiej Pałac Fermora przeszedł gruntowny remont.

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Trójcy

Teraz powiemy parę słów o budynku, który być może nie jest jakoś szczególnie stary, za to na pewno godny uwagi. Mowa tu o kościele parafialnym pod wezwaniem św. Trójcy. Świątynia ta obecnie służy zakonowi franciszkanów i jest aktualnie działającym miejscem kultu. Powstała w latach 1846-1858. To, co jako pierwsze rzuca się w oczy, to wejście do kościoła. De facto są to trzy, połączone ze sobą portale. Wiernych już na wejściu witają figury świętych Piotra i Pawła. Wewnątrz kościoła znajduje się piękny, drewniany ołtarz. Zwiedzający mogą także podziwiać liczne malowidła, które zdobią ściany świątyni.

Budynek konsulatu

Jest to kolejny zabytek, który historycznie pełnił w Kwidzynie bardzo ważne funkcje. Inicjatorami budowy była rodzina Sierakowskich. Parce rozpoczęto w 1920 roku, a konsulat przeniósł się do tego budynku w 1932 roku. Wcześniej konsulat pełnił funkcję przedstawiania Niemcom racji Polaków, mieszkających na ziemiach niemieckich. Przez pewien czas niejasny był prestiż tej placówki. Na początku był to konsulat, potem wicekonsulat, a następnie znów konsulat. W tym budynku swoją siedzibę miało także Wojsko Polskie. Obecnie znajduje się tutaj Przedszkole nr 1.

Kwidzyn – pozostałe zabytki do zwiedzania

W jednym artykule nie sposób pomieścić szczegółowych i dokładnych zabytków, wartych zobaczenia w naszym mieście. Część najważniejszych miejsc turystycznych zdążyliśmy już omówić. Teraz pokrótce opiszemy pozostałe zabytki, które koniecznie trzeba zwiedzić, przybywszy do Kwidzyna.

Siedziba Ziemstwa – jest to budynek, który powstawał w latach 1864-1866. Zbudowany został w stylu eklektycznym. Reprezentuje połączenie stylu neogotyckiego oraz neorenesansowego. W latach 1945-1975 urzędował tutaj Sąd Powiatowy. Od 1975 roku mieści się tutaj siedziba Sądu Rejonowego.

Warto także zobaczyć siedzibę starostwa. Mowa tu o pierwszej siedzibie starostwa, która powstała w 1800 roku. W 1846 roku starostwo powiatowe się przeniosło, a w budynku swoją siedzibę znalazła Miejska Kasa Oszczędności. Począwszy od roku 1918, aż do 1945 roku budowla była domem burmistrz Kwidzyna, Barkowa. Współcześnie funkcjonuje tutaj Dzienny Dom Pobytu Senior+.

Były budynek gimnazjum. To tutaj mieściło się klasyczne gimnazjum dla chłopców. Powstawało w latach 1835-1837. Budowla posiada dwie kondygnacje. Obecnie również pełni funkcje edukacyjne. Mieści się tu bowiem Zespół Szkół nr 1.

Na sam koniec zachęcamy także do zwiedzenia miejscowości w powiecie kwidzyńskim. Przykładowo w Prabutach możemy podziwiać piękny Stary Rynek. Powstał on w XIV wieku, a obecnie mieści się tu skwer im. Jana Pawła II. Z kolei w Ryjewie miejscem wartym zwiedzenia jest Sanktuarium Świętej Rodziny, które powstało w latach 1908-1909.

Serdecznie wszystkich zapraszamy do odwiedzin zarówno Kwidzyna jak i naszego powiatu!